කුමාර වික්‍රාන්ත් , CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons
පුරාණ කාලයේ සිට ස්ථූප, ( සංස්කෘත : स्तूप, = ‘ගොඩ’) බෞද්ධ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සහ භක්ති පිළිවෙතෙහි ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. වටකුරු පාංශු අර්ධගෝල හෝ ගෝලාකාර ස්තූපවල ගෞරවනීය භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ සහ භික්ෂුණීන් වහන්සේලාගේ ධාතු තැන්පත් කර. වන්දනාකරුවන්ට ඇවිදීමට සහ භාවනා කිරීමට ( ප්‍රදක්ෂිණා ) හැකි වන පරිදි ගෝලාකාරය වටා මාර්ගයක් ද ඒවායේ අඩංගු වේ . බුදුදහම ආසියාව පුරා ව්‍යාප්ත වීමත් සමඟම, මුල් ස්තූප ව්‍යුහය ටිබෙටයේ චෝටෙන්ස්, නැගෙනහිර ආසියාවේ චෛත්‍ය සහ අග්නිදිග ආසියාවේ චෛත්‍ය බවට වෙනස් කරන ලදී. ව්‍යුහය විකාශනය වුවද, මූලික සැකැස්ම සමන්විත වන්නේ මැටි ගෝලාකාරයක්, හතරැස් පාදමක්, මධ්‍ය ශිඛරයක් සහ බැතිමතුන්ට ස්තූපය වටා ගමන් කිරීම සඳහා ඉහත සඳහන් පරිදි සකස් කළ අවට මාර්ගයෙනි.
මෙම මූලික ව්‍යුහය බයිබලයේ මැවීමේ වාර්තාවේ විස්තර කර ඇති විශ්වය පිළිබිඹු කරයි. මැවුම්කාර දෙවි මිනිසුන්ව ‘දෙවියන් ස්වරූපයෙන්’ මැවූ ආකාරය මෙම වාර්තාවේ සටහන් වන බව අපි දුටුවෙමු. අප සියල්ලන්ටම සහජ කලාත්මක, සදාචාරාත්මක සහ සම්බන්ධතා ස්වභාවයක් ඇත්තේ මන්දැයි මෙයින් පැහැදිලි වේ. ඉන්පසුව, දෙවියන් වහන්සේ පෘථිවිය මධ්‍ය ලෙස ගෙන ලෝකකයස්තූපයක් වැනි ව්‍යුහයකට සකස් කළ ආකාරය විස්තර කරයි.
පෘථිවිය නිර්මාණය කිරීමෙන් පසු, ගිණුමේ මෙසේ සඳහන් වේ:
8 ස්වාමිවූ දෙවියන්වහන්සේ නැගෙනහිර දිශාවෙහි, ඒදන්හි, උයනක් වැවූසේක.
Genesis 2:8
සහ කෙටි කලකට පසු මෙසේ ප්‍රකාශ කරයි.
9 දැකීමට ප්‍රියවූ කෑමට හොඳවූ සියලු ගස්ද උයන මැද ජීවන වෘක්ෂයද යහපත හා නපුර දැනගැනීමේ ගහද ස්වාමිවූ දෙවියන්වහන්සේ භූමියෙන් හටගැන්වූසේක.
Genesis 2:9
Joos van Winghe, CC BY 4.0, via Wikimedia Commons
උද්යානය ස්තූප හතරැස් පදනමට අනුරූප වේ. උද්‍යානයේ මධ්‍යයේ ඇති ජීවන වෘක්ෂය ස්තූපයක මධ්‍යම කොතට අනුරූප වේ. තාරකා සහිත අහස පිටත සෑදූ මාර්ගයට අනුරූප වේ. රාශි චක්‍රයෙන් සමන්විත තාරකා රාත්‍රී අහස හරහා ගමන් කරන්නේ වන්දනාකරුවන් පෘථිවි ගෝලාකාර ස්තූපය වටා ප්‍රදක්ෂිණා කරන ආකාරයට ය.
ස්තූපවල මියගිය භික්ෂූන්ගේ ඇටකටු සහ අළු අඩංගු වේ, නමුත් මෙම කොස්මික් ස්තූපයේ:
7 ස්වාමිවූ දෙවියන්වහන්සේ භූමියේ දූවිල්ලෙන් මනුෂ්‍යයා සාදා ඔහුගේ නාස්පුඩු තුළට ජීවනයේ හුස්ම හෙළූසේක; එවිට මනුෂ්‍යයා ජීවමාන ප්‍රාණයක් එනම්, සත්වයෙක්. විය.
Genesis 2:7
පළමු මිනිසාගේ ඇටකටු දෙවියන් වහන්සේගේ ස්වරූපයට ජීවමාන විය .
ශුද්ධවූ කොස්මොස්
ස්තූප යනු වන්දනීය ස්ථාන වේ. කොස්මොස්, එහි ආරම්භක නිර්මාණයේ දී ද සම්පූර්ණයෙන්ම ශුද්ධ විය. ඇත්තෙන්ම හෙබ්‍රෙව් බයිබලයේ මෙසේ සඳහන් වේ.
31 දෙවියන්වහන්සේ තමන් සෑදූ සියල්ලම දුටුසේක, බලව ඒ ඉතා යහපත්ව තිබුණේය.
Genesis 1:31
ආත්ම ලෝකය …
බෞද්ධ විශ්ව විද්‍යාව භෞතික ක්ෂේත්‍රයට ඉහලින් රූප රහිත හෝ භෞතික නොවන ක්ෂේත්‍රයක් (‘අරූප බ්‍රහ්ම’, ‘දේව-ගති’ හෝ ආරූප්‍යධාතු ලෙස හැඳින්වේ) පවතින බව පෙන්වා . මෙම භෞතික නොවන තලයෙහි දේව හා අසුරයන් වාසය කරයි. පුරාණ හෙබ්‍රෙව් ලියවිලි මේහා එකඟ වන අතර ඇත්ත වශයෙන්ම, මැවුම්කරු දෙවියන් වහන්සේ වාසය කරන්නේ මෙහි බව බයිබලය ප්‍රකාශ කරයි.
දෙවියන් වහන්සේ මෙම අධ්‍යාත්මික තලය තුළ බොහෝ විට දේවදූතයන් ලෙස හඳුන්වන ශ්‍රේෂ්ඨ හා බලවත් ආත්මයන් ද මැවූ බව බයිබලය පවසයි . අතිශයින්ම බලවත් හා බුද්ධිමත්, මෙම ආත්මයන් බයිබලයේ විස්තර කරන්නේ මෙසේය.
20 උන්වහන්සේගේ වාග් ශබ්දය අසා උන්වහන්සේගේ වචන ඉෂ්ටකරන්නාවූ ශක්තියෙන් බලවන්තයෙනි, ස්වාමීන්ගේ දූතයෙනි, උන්වහන්සේට ප්‍රශංසාකරව්.
Psalm 103:20-21
21 ස්වාමීන්ගේ සේනා සියල්ලෙනී මැත්ත ඉෂ්ටකරන්නාවූ උන්වහන්සේගේ මෙහෙකරුවෙනි, උන්වහන්සේට ප්‍රශංසාකරව්.
දෙවියන් වහන්සේ මෙම දේවදූත ආත්මයන් බොහොමයක් මවා ඇත. මෙම ආත්මයන් පිළිබඳ දර්ශනයක් ලැබූ එක් මිනිසෙක් ඔවුන්ගේ අංකය පහත පරිදි විස්තර කළේය.
11 තවද මම බැලීමි, එවිට සිංහාසනයද ජීවමාන සත්වයන්ද වැඩිමහල්ලන්ද වටකර බොහෝ දේවදූතයන් සිටිනවා දුටිමි, ඔවුන්ගේ හඬද මට ඇසුණේය; ඔවුන්ගේ ගණන දසදහසක් වර දසදහසක් සහ දහස්වර දහස්ව තිබුණේය.
Revelation 5:11
… ප්‍රධාන දේවදූතයා සමඟ
දෙවියන් වහන්සේ දේවදූත ආත්මයන් මැවූයේ ඔවුන්ගේ බලයෙන් මැවූ ලෝකය තුළ තමාට සේවය කිරීම සඳහා ය. ආත්ම දූතයන් අසංඛ්‍යාතව අධීක්ෂණය කිරීම සඳහා දෙවියන් වහන්සේ විශේෂයෙන් දීප්තිමත් හා බලවත් ආත්මයක් මවා ඇත. ඔහුගෙන් එන බැබළෙන ආලෝකය නිසා ඔහුව හැඳින්වූයේ ‘ද දිලිසෙන තැනැත්තා’ නොහොත් ලුසිෆර් යනුවෙනි. ඔහු දේව ගතියේ ප්‍රධාන දේවතාවා ලෙස ඔබට සිතිය හැක. මෙම දේවදූත නායකයාට සිදු වූ දේ බයිබලයේ මෙසේ විස්තර කරයි.
12 ඔවුන් එක එකා කෙළින් ඉස්සරහට ගියේය. ආත්මය යම් තැනකට යන්ට කැමැතිවීද ඔව්හු එහි ගියෝය; ඔව්හු යන විට නොහැරුණෝය.
Ezekiel 28:12-15
13 ඒ සත්වයන්ගේ ස්වරූපය මෙසේය: ඔවුන්ගේ පෙනීම ඇවිළෙන ගිනිඅඟුරු මෙන්ය, පන්දම්වල පෙනීම මෙන්ය; ගින්න සත්වයන් අතරේ එහා මෙහා ගියේය. එය දීප්තිමත්ව තිබුණේය, ඒ ගින්නෙන් විදුලි නික්මුණේය.
14 ඒ සත්වයෝ විදුලි කෙටීමක පෙනීම මෙන් දිවගොස් හැරී ආවෝය.
15 මා සත්වයන් දෙස බලා සිටියදී සත්වයන් ළඟ එක එකාගේ මුහුණු සතරට චක්‍රයක් බැගින් පොළොව පිට තිබෙනවා දුටිමි.
Gustave Doré , Public domain, via Wikimedia Commons
දෙවියන් වහන්සේ මෙම ප්‍රධාන ආත්මයට මෙසේ චෝදනා කළේය.
13 නුඹ සිත තුළ සිතාගෙන: මම ස්වර්ගයට නැගී, මාගේ සිංහාසනය දෙවියන්වහන්සේගේ තාරකාවලට උඩින් තබා, උතුරේ ඉතා දුර සීමාවල තිබෙන රැස්වීමේ කන්ද පිට හිඳගන්නෙමි.
Isaiah 14:13–15
14 මම වලාකුල් මුදුන් පසුකොට ඉහළ නගින්නෙමි; මහෝත්තමයාණන්ට සමානවන්නෙමියි කීයෙහිය.
15 එහෙත් නුඹ පාතාලය නම් වළේ ගැඹුරටම බසිනවා ඇත.
17 නුඹේ රුව නිසා නුඹේ සිත උඩඟුවී තිබේ. නුඹේ දීප්තිමත්කම නිසා නුඹේ ප්‍රඥාව නරක්කරගත්තෙහිය. මම නුඹ පොළොවට හෙළා, රජවරුන් විසින් නුඹ දකින පිණිස නුඹ ඔවුන් ඉදිරියෙහි තැබුවෙමි.
Ezekiel 28:17
Gustave Doré , Public domain, via Wikimedia Commons
ලුසිෆර් තවදුරටත් මැවුම්කාර දෙවියන්ට සේවය නොකිරීමට තීරණය කළේය, නමුත් ඒ වෙනුවට සිතුවේ ඔහු දෙවියන් වහන්සේම විය යුතු බවයි. එබැවින් ඔහු දෙවියන්ගේ විරුද්ධවාදියා බවට පත් වූ අතර, ඉතා හොඳ විශ්වය විනාශ කිරීමට සහ මිනිසා තුළ ගොඩනඟා ඇති දෙවියන් වහන්සේගේ ප්‍රතිරූපය විනාශ කිරීමට කුමන්ත්‍රණය කළේය . ඔහුගේ කැරැල්ලේදී වෙනත් බොහෝ දේවදූත ආත්මයන් ඔහු පසුපස ගිය බව බයිබලයේ සඳහන් වේ. මේ ආකාරයෙන් ඔවුන් යක්ෂයන් හෝ අසුරයන් බවට පත් විය, දැන් නපුරු නමුත් තවමත් ඔවුන්ගේ අලංකාරය, තේජස සහ බලය රඳවා තබා ගනී. මිනිසා අකීකරුකමට පොළඹවා ගත හැකි නම් විශ්වයේ පරිපූර්ණත්වය විනාශ කළ හැකි බව ඔහුගේ කපටි ප්‍රඥාවෙන් ලුසිෆර් දැන සිටියේය. හෙබ්‍රෙව් ශුද්ධ ලියවිලිවල මෙම ආත්මය දැන් සාතන් හෝ යක්ෂයා ලෙස නම් කර ඇත, නමුත් ඔහුව වෙනත් බොහෝ නම්වලින් හැඳින්වේ. ගෞතම බුදුන් වහන්සේ භාවනා කිරීමෙන් පොළඹවා ගත් මාර නොහොත් මරණයේ ආත්මය මේ සදහා තවත් පොදු නාමයකි.
ඔහු මුළු විශ්වයේම විනාශය ගෙන ඒම, මරණය සහ සංසාරය පුරාවට ගෙන යන ආකාරය; අපි ඊළඟට දකිමු .